8 loại hình thiên tai gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới ĐBSCL

ĐBSCL là phần cuối của lưu vực sông Mekong, với tổng diện tích 39.400km2, chiếm khoảng 12% diện tích cả nước. Dân số toàn vùng khoảng 18 triệu người, trong đó 75% người dân hoạt động sản xuất nông nghiệp.

Thống kê của Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, có 8 loại hình thiên tai thường xảy ra ở ĐBSCL là: hạn hán, xâm nhập mặn; lũ, ngập úng; sạt lở bờ sông, bờ biển; mưa lớn; nắng nóng; bão, áp thấp nhiệt đới; giông lốc, sét; cháy rừng do tự nhiên.

Các loại hình thiên tai này đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân, đặc biệt là những cộng đồng nông thôn vốn phụ thuộc lớn vào nông nghiệp.

Điển hình, mùa khô năm 2023 – 2024, hạn hán và xâm nhập mặn đã khiến 1.189ha lúa giảm năng suất, 43ha lúa (ngoài kế hoạch) tại tỉnh Sóc Trăng bị mất trắng; khoảng 73.900 hộ dân bị ảnh hưởng thiếu nước sinh hoạt. Bên cạnh đó, ĐBSCL có 2.059 điểm sụt lún (tương đương 51km chiều dài đê, đường giao thông nông thôn); 686 vị trí sạt lở bờ sông (chiều dài 591,3km) và 57 vị trí sạt lở bờ biển (chiều dài 203,2km).

Toàn vùng hiện có 15 hệ thống thủy lợi (7 liên tỉnh và 8 nội tỉnh) phục vụ 2,5 triệu ha sản xuất nông nghiệp và đời sống dân sinh.

Với mục tiêu phát triển bền vững ĐBSCL, thích ứng với biến đổi khí hậu, thời gian qua, thông qua các Nghị quyết của Đảng và Chính phủ, Bộ NN-PTNT đã ban hành nhiều chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phòng chống thiên tai cho vùng ĐBSCL như: Chiến lược phát triển thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chiến lược Quốc gia về phòng, chống thiên tai giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050; Đề án Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng đến năm 2030… từ đó tạo ra giải pháp hiệu quả để thiên tai không còn là nỗi ám ảnh.

Thực hiện nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo của Bộ NN-PTNT, sáng ngày 29/11, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam và Báo Nông nghiệp Việt Nam phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn “Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng ĐBSCL” tại TP Cần Thơ.

Diễn đàn hướng đến xây dựng một mạng lưới mạnh mẽ, sẵn sàng kết nối, ứng phó với những thách thức do thiên tai. Ông Trần Văn Cao, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam cho biết, diễn đàn là không gian để các chuyên gia, ngành chuyên môn chia sẻ những tâm huyết, sáng kiến đổi mới cùng với những câu chuyện thực tiễn từ của các địa phương vùng ĐBSCL, nhất là các tỉnh vùng ven biển đang ngày một chủ động hơn trong công tác phòng chống thiên tai.

Đây cũng là cơ hội để các bên liên quan thúc đẩy hợp tác chặt chẽ, đưa ra những giải pháp khả thi và bền vững nhằm nâng cao năng lực cộng đồng ứng phó và phục hồi sau thiên tai.

Từ đó, hiện thực hóa các mục tiêu về nâng cao nhận thức cộng đồng trước diễn biến phức tạp, sự nguy hiểm và hậu quả do sụt lún, sạt lở và ngập úng ở ĐBSCL.

Đồng thời, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quản lý của cấp ủy, chính quyền, sự vào cuộc của các tổ chức chính trị, chính trị – xã hội, huy động sức mạnh và nguồn lực của nhân dân tham gia vào phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng.

Mặt khác, đưa ra giải pháp phù hợp bảo đảm yêu cầu cấp bách trước mắt và lâu dài, giải pháp trước mắt phải khẩn trương, kịp thời, lâu dài phải có các dự án căn cơ để vừa bảo vệ vững chắc, vừa tạo điều kiện phát triển nhanh, bền vững.

Huy động mọi nguồn lực của nhà nước (trung ương, địa phương) và các nguồn lực hợp pháp khác. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực, nâng cao tính thực thi của cấp dưới, tăng cường giám sát, kiểm tra, cải cách thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, truyền thông cũng đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi và thúc đẩy các hành động cụ thể nhằm ứng phó với thiên tai tại ĐBSCL, biến những khó khăn thành cơ hội để phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu như Nghị quyết số 120/NQ-CP của Chính phủ đã khẳng định.