Người đưa muối sạch Nam Định xuất ngoại

Muối nhạt, muối đắng… và những sản phẩm muối sạch xuất ngoại

Bước sang tuổi 70, bà Trần Thị Bình – Giám đốc Công ty Cổ phần Muối và thương mại Nam Định (thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định) đã có hơn 50 năm gắn bó với hạt muối, từ khi phong trào xây dựng xã hội chủ nghĩa miền Bắc, các làng nghề, các HTX muối nô nức thành lập ở các huyện ven biển Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng.

Theo thời gian, theo cơ chế thị trường, giá trị kinh tế và vai trò của nghề muối, ngành muối ngày càng teo tóp. Diêm dân bỏ nghề, những cánh đồng muối bỏ hoang không sản xuất…, bà Bình vẫn kiên trì bám trụ, thủy chung với hạt muối.

Đến giai đoạn nhà nước chủ trương cổ phần hóa doanh nghiệp, bà cùng một số cổ đông bỏ vốn mua lại toàn bộ cổ phần của Công ty muối Nam Định, quyết tâm giữ lại thương hiệu một thời đình đám, không để cho công ty bị giải thể hay tự phải xóa sổ. Bà tâm niệm, giữ lại được cái tên, đó mới là cơ sở để vực lại nghề muối, tìm hướng đi cho hạt muối quê hương.

Muối Nam Định từ lâu đã nổi tiếng khắp cả nước. Các làng nghề muối Nam Định sản xuất thủ công theo kinh nghiệm truyền thống hàng trăm năm, truyền từ đời này sang đời khác. Hạt muối rắn, đanh, trắng sạch với đầy đủ các thành phần, hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Nó đồng thời là nguyên liệu đầu vào cho các lĩnh vực sản xuất khác, trong đó rất nhiều ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp sử dụng đến muối. Những hợp tác xã diêm nghiệp nổi tiếng từ những năm 1960 như Bạch Long, Hải Lý, Nghĩa Thắng…, đó từng là những cái tên được nhắc tới với niềm tự hào.

Để hạt muối có đầu ra, để diêm dân ở lại với nghề, bà Bình thay đổi phương thức, đầu tư công nghệ chế biến, đa dạng hóa sản phẩm. Công ty Cổ phần Muối và thương mại Nam Định chủ động liên kết với các diêm dân ở huyện Hải Hậu và Giao Thủy mở rộng vùng sản xuất muối sạch, nhận bao tiêu, thu mua muối do bà con sản xuất ra kèm theo chính sách trợ giá, đảm bảo người làm muối có thu nhập ổn định đủ để duy trì cuộc sống.

Để có vùng nguyên liệu bền vững, Công ty liên kết sản xuất muối sạch với bà con diêm dân, mở rộng vùng sản xuất muối sạch, giữ chân những lao động có tay nghề. Vùng muối sạch của Công ty tập trung ở hai huyện Hải Hậu, Giao Thủy với tổng diện tích sản xuất khoảng 30 ha với gần 40 hộ tham gia sản xuất, trong đó cánh đồng muối sạch tại xã Bạch Long đang là chủ lực.

Hiện tại, Công ty Cổ phần Muối và thương mại Nam Định đã nghiên cứu và sản xuất ra được khoảng 20 sản phẩm muối sạch, trong đó có 5 sản phẩm đã được UBND tỉnh Nam Định công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao. Đặc biệt, có 1 sản phẩm đã xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Nhật Bản từ năm 2017, đó là muối xuất khẩu Nhật Bản NADISALT với khối lượng xuất sang thị trường Nhật Bản trên 100 tấn muối/năm. Công ty cũng đã nghiên cứu và sản xuất thành công muối biển nhạt Royal bán sang thị trường Mỹ.

Theo bà Bình, muối biển nhạt Royal có hàm lượng Natri thấp hơn từ 27 – 30% so với muối thông thường, giàu hàm lượng muối Kali, giúp hỗ trợ tim mạch và cải thiện sức khỏe con người. Ngoài ra, muối biển nhạt Royal còn có tác dụng đào thải độc tố làm bền vững thành mạch, cân bằng huyết áp, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể con người. Sản phẩm muối biển nhạt Royal đã được ngành y tế đưa vào Chương trình quốc gia vận động toàn dân ăn giảm mặn bằng sản phẩm muối nhạt.

Công nghệ sản xuất muối sạch

Năm 2020, tỉnh Nam Định xây dựng mô hình sản xuất muối sạch phục vụ xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm muối, giúp diêm dân yên tâm giữ nghề. Khu sản xuất muối sạch phục vụ xuất khẩu tại xã Bạch Long, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định.

Thực hiện dự án khuyến nông Trung ương, Công ty cổ phần Muối và Thương mại Nam Định đã liên kết với Hợp tác xã Dịch vụ diêm nghiệp, thủy sản và môi trường Bạch Long xây dựng 1 ha sản xuất muối sạch chất lượng cao.

Để thuận tiện cho việc kiểm tra các thông số kỹ thuật, yêu cầu của quá trình sản xuất như nồng độ nước biển, nồng độ nước chạt kết tinh, mức độ trong, độ sạch của nước kết tinh, độ dầy cát phơi và độ dày nước biển cô đặc, quá trình kết tinh phù hợp khí hậu nhiệt độ, độ ẩm không khí… dự án muối sạch được bố trí sản xuất trên cùng một cồn ô kết tinh.

Tham gia mô hình này, 12 hộ dân được tập huấn quy trình kỹ thuật sản xuất muối sạch đạt tiêu chuẩn xuất khẩu; được hỗ trợ 50% kinh phí đầu tư thiết bị, vật tư cải tạo chỉnh trang đồng muối áp dụng mô hình muối sạch phơi cát như chuyển bể lọc ra giữa ruộng; cải tạo ô kết tinh bằng bê tông chịu mặn M200, hố chứa nước bằng composite dung tích 500 – 600 lít; hồ chứa nước nhỏ bằng composite loại 100 – 150 lít; máy bơm nước…

Với công nghệ sản xuất muối phơi cát, nước biển được lọc sạch theo phương pháp nước chảy ngược để loại bỏ các tạp chất gây hại và kết tinh bằng năng lượng mặt trời. Đây là công nghệ sản xuất muối độc đáo, được người Nhật Bản ghi nhận là loại muối ngon. Muối sau kết tinh có vị mặn dịu, hạt muối xốp dễ hòa tan, giàu các vi khoáng dinh dưỡng tự nhiên có trong nước biển và hội tụ đủ 5 vị cơ bản trong hạt muối, rất tốt cho sức khỏe con người. Nhờ xử lý sạch nguồn nước đầu vào nên hạt muối sau khi kết tinh sẽ trắng hơn, loại bỏ được các tạp chất, kim loại nặng trong hạt muối.

Ông Lại Văn Tiến, Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Dịch vụ diêm nghiệp, thủy sản và môi trường Bạch Long cho biết, mặc dù, phương thức sản xuất muối không thay đổi nhưng phương tiện sản xuất phải thay đổi để cho ra sản phẩm muối sạch đạt yêu cầu. Theo đó, bể lọc phải có hệ thống lọc bằng bông, than thay vì lọc bằng rá tre như trước kia. Đường đi giữa các ô kết tinh cũng được bê tông hóa, trước khi phơi nước, các ô kết tinh phải được rửa sạch sẽ, không để cặn bẩn.

Theo dự tính, việc làm muối mô hình sản xuất muối sạch phục vụ xuất khẩu, sản lượng 1 ha muối tăng khoảng 15 – 20% so với bình thường. Năm 2022, Hợp tác xã dịch vụ diêm nghiệp, thủy sản và môi trường Bạch Long đã xuất cho Công ty cổ phần Muối và thương mại Nam Định 15 tấn muối sạch. Theo đánh giá, chất lượng muối được cải thiện rõ rệt, muối trắng, sạch, không lẫn tạp chất, giá bán cao hơn 30% so với giá thị trường.

Bà Trần Thị Bình thông tin, công ty đã liên kết 3 mô hình với diện tích 1 ha/mô hình; trong đó, có 2 mô hình tại xã Hải Đông, huyện Hải Hậu; xã Bạch Long, huyện Giao Thủy và một mô hình tại xã Thụy Hải, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Hàng năm, công ty ký hợp đồng cam kết thu mua muối sạch của người dân với mức giá cao hơn khoảng 30% so với giá muối thông thường để phục vụ việc sản xuất các loại muối sạch, muối biển nhạt, muối xuất khẩu Nhật Bản Nadisalt…

Năm 2022, diện tích đất muối được đưa vào sản xuất ước đạt 145 ha, sản lượng đạt 23.000 tấn/năm, sản xuất theo phương pháp phơi cát truyền thống. Việc sản phẩm muối sản xuất theo phương pháp phơi cát chứa hơn 60 nguyên tố vi lượng có lợi cho sức khỏe con người như: magie, sắt photphat, canxi florua… Đây là những vi chất tốt cho sự phát triển của cơ thể, điều hòa huyết áp, tim mạch, giảm cholesterol, tiểu đường. Ngoài giá trị mang lại cho sức khỏe, bảo tồn nghề sản xuất muối phơi cát và sản xuất muối sạch phơi cát còn là sự bảo tồn làng nghề, bảo tồn văn hóa truyền thống.

Kế hoạch lâu dài cho ngành muối, Nam Định đã lập Đề án “Nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn tỉnh” nhằm xây dựng mô hình bảo tồn và phát triển nghề sản xuất muối truyền thống gắn với du lịch tại 3 huyện Giao Thủy, Hải Hậu, Nghĩa Hưng. Mục tiêu đến năm 2030, Nam Định duy trì 326 ha sản xuất muối trong đó có 30 – 40 ha sản xuất muối sạch chất lượng cao… nhằm bảo tồn, phát triển nghề sản xuất muối cổ truyền, nâng cao đời sống cho diêm dân.