Thứ trưởng Võ Văn Hưng: 5 ‘đòn bẩy’ thúc đẩy phát triển nông nghiệp tuần hoàn, bền vững, đa giá trị

Nông nghiệp xanh, đa giá trị – hướng tất yếu

Trước những tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và yêu cầu cao từ thị trường quốc tế, nông nghiệp Việt Nam cần một sự chuyển đổi mạnh mẽ từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” theo hướng tuần hoàn, sinh thái và đa giá trị.

Trong quá trình này, đổi mới sáng tạo và tăng trưởng xanh không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là động lực cốt lõi, giúp nâng cao năng suất, giảm phát thải và tạo ra giá trị gia tăng cao hơn cho nông sản. Tuy nhiên, để thúc đẩy quá trình này, Việt Nam cần có những cơ chế mạnh mẽ hơn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tiếp cận khoa học công nghệ, ứng dụng đổi mới sáng tạo và phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong nông nghiệp đang là xu hướng chủ đạo trên thế giới. Nông nghiệp chính xác (Precision Agriculture) giúp tối ưu hóa sử dụng nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật thông qua hệ thống cảm biến và Al. Công nghệ blockchain đảm bảo truy xuất nguồn gốc nông sản, nâng cao độ tin cậy của sản phẩm xuất khẩu. Dữ liệu lớn (Big Data) giúp phân tích xu hướng thị trường, hỗ trợ người nông dân và doanh nghiệp đưa ra quyết định canh tác phù hợp.

Tuy nhiên, các chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế. Việc tiếp cận công nghệ cao vẫn gặp khó khăn do chi phí đầu tư lớn, thiếu cơ chế hỗ trợ tài chính dài hạn và sự kết nối giữa các đơn vị nghiên cứu với doanh nghiệp, hợp tác xã chưa hiệu quả.

Bên cạnh đó, kinh tế tuần hoàn cũng đang dần trở thành một trong những mô hình phát triển bền vững quan trọng. Tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, ứng dụng mô hình chăn nuôi – trồng trọt khép kín, sản xuất phân bón hữu cơ từ rơm rạ, vỏ trấu là những giải pháp giúp tối ưu hóa tài nguyên, giảm ô nhiễm và nâng cao giá trị nông sản.

Cần cơ chế đủ mạnh, rõ ràng

Phát triển nông nghiệp sinh thái, hữu cơ không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ sinh thái. Mặc dù Việt Nam đã có hơn 174.000 ha sản xuất hữu cơ, nhưng việc mở rộng mô hình này vẫn gặp nhiều khó khăn do chi phí sản xuất cao, quy trình chứng nhận phức tạp và thiếu các chính sách hỗ trợ hiệu quả.

Bên cạnh đó, du lịch nông nghiệp và du lịch sinh thái cảnh quan đang trở thành một lĩnh vực tiềm năng, giúp gia tăng giá trị kinh tế cho ngành nông nghiệp. Những mô hình du lịch trải nghiệm thu hoạch nông sản, tham quan làng nghề truyền thông hay du lịch trang trại không chỉ tạo thêm nguồn thu nhập cho nông dân mà còn giúp bảo tồn văn hóa bản địa và phát triển cộng đồng nông thôn bền vững.

Để nông nghiệp tuần hoàn phát triển rộng rãi, cần có các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tái chế và sử dụng bền vững tài nguyên nông nghiệp.

Tuy nhiên, du lịch nông nghiệp vẫn chưa được khai thác xứng tầm do thiếu quy hoạch đồng bộ, cơ chế hỗ trợ đầu tư và sự liên kết giữa ngành du lịch với ngành nông nghiệp.

Để thực hiện hiệu quả chiến lược phát triển nông nghiệp tuần hoàn, bền vững và tăng trưởng xanh, cần có những cơ chế mạnh mẽ hơn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân cần một số giải pháp được ưu tiên:

Đầu tiên là hoàn thiện chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp. Ban hành cơ chế hỗ trợ tài chính và tín dụng xanh, giúp doanh nghiệp và nông dân tiếp cận vốn để đầu tư vào công nghệ cao, mô hình sản xuất bền vững; hình thành các trung tâm nghiên cứu và ứng dụng công nghệ nông nghiệp xanh, giúp kết nối khoa học với thực tiễn sản xuất.

Thứ hai là đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao; Phát triển cơ sở dữ liệu nông nghiệp quốc gia, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc, phân tích thị trường và tối ưu hóa sản xuất; Khuyến khích doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng Al, IoT, blockchain để tăng hiệu quả sản xuất và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Thứ ba là hỗ trợ phát triển nông nghiệp tuần hoàn, kinh tế xanh. Xây dựng chính sách ưu đãi đầu tư vào mô hình kinh tế tuần hoàn, giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên và giảm phát thải; Khuyến khích phát triển các mô hình canh tác bền vững, kết hợp giữa trồng trọt và chăn nuôi khép kín, tạo giá trị kinh tế cao hơn.

Thứ tư là thúc đẩy du lịch nông nghiệp và phát triển chuỗi giá trị đa ngành. Ban hành cơ chế hỗ trợ phát triển du lịch nông nghiệp, giúp doanh nghiệp và hợp tác xã đầu tư vào hạ tầng, dịch vụ du lịch sinh thái. Xây dựng thương hiệu du lịch nông nghiệp Việt Nam, quảng bá sản phẩm và điểm đến gắn với văn hóa bản địa, phát triển kinh tế nông thôn.

Thứ năm là tăng cường hợp tác quốc tế và mở rộng thị trường. Đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia có nền nông nghiệp tiên tiến, học hỏi mô hình nông nghiệp xanh và chuyển giao công nghệ. Xây dựng chiến lược quảng bá thương hiệu nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế, nâng cao giá trị xuất khẩu.

Như vậy, có thể khẳng định, sự chuyển đổi từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” theo hướng tuần hoàn, đa giá trị và bền vững là con đường tất yếu để nâng cao năng suất, bảo vệ môi trường và gia tăng sự chuyển đổi từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” theo hướng tuần hoàn, đa giá trị và bền vững là con đường tất yếu để nâng cao năng suất, bảo vệ môi trường và gia tăng thu nhập cho người nông dân.

Tuy nhiên, để thúc đẩy quá trình này, Việt Nam cần có những cơ chế mạnh mẽ hơn về đổi mới sáng tạo và tăng trưởng xanh, giúp doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân dễ dàng tiếp cận công nghệ, tài chính và thị trường.

Chỉ khi có sự hỗ trợ đồng bộ từ chính sách, kết hợp với sự chủ động của doanh nghiệp và người dân, nền nông nghiệp Việt Nam mới có thể phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Cần có những cơ chế rõ ràng hơn để hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân tiếp cận tài chính, khoa học công nghệ và thị trường xuất khẩu. Đồng thời, việc xây dựng thương hiệu nông sản hữu cơ Việt Nam trên thị trường quốc tế cũng cần được đẩy mạnh.