Các dự án ODA góp phần thay đổi bộ mặt nông nghiệp, nông thôn Đắk Lắk

Trong thời gian qua, Sở NN-PTNT Đắk Lắk được giao thực hiện 5 dự án ODA. Đây là các dự án do Bộ NN-PTNT chủ trì cùng một số tỉnh tham gia. So với các tỉnh trong khu vực, Đắk Lắk là địa phương được tham gia nhiều dự án và được phân bổ số vốn lớn nhất. Các dự án do đơn vị này thực hiện đã góp phần thay đổi cơ bản đời sống của đồng bào các dân tộc trong vùng nông nghiệp, nông thôn tại địa phương.

Những con số ấn tượng

Hiện Đắk Lắk đã kết thúc 4 dự án và đang thực hiện các thủ tục quyết toán; 1 dự án đang triển khai. Các dự án gồm: Dự án Cạnh tranh nông nghiệp (ACP); Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT); Chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả; Dự án Sửa chữa và nâng cao an toàn đập (WB8); Dự án Tăng cường khả năng chống chịu của nông nghiệp quy mô nhỏ với an ninh nguồn nước do biến đổi khí hậu khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ (SACCR) tỉnh Đắk Lắk. Các dự án đã mang lại lợi ích cho hàng trăm nghìn hộ dân tại Đắk Lắk trong những năm qua.

Dự án VnSAT triển khai tại Đắk Lắk từ năm 2015 với mục tiêu nâng cao chuỗi giá trị cho ngành hàng cà phê. Đến khi dự án kết thúc đã hỗ trợ được 60 tổ hợp tác, HTX, giúp 80.563 người hưởng lợi trực tiếp, vượt 34,3% so với kế hoạch ban đầu; Diện tích áp dụng quy trình canh tác, tái canh cà phê bền vững là 23.073ha, đạt 154% so với mục tiêu; Nông dân trồng cà phê đã tăng lợi nhuận bình quân trên mỗi ha là 32,2% so với trước khi tham gia dự án và tăng 23,2% so với nông dân ngoài vùng dự án; Diện tích cà phê áp dụng các biện pháp kỹ thuật tưới nước tiết kiệm, giảm lượng nước tưới ít nhất 20% đạt 13.844ha, vượt so với mục tiêu ban đầu; Diện tích cà phê tái canh sử dụng giống xác nhận trong vùng dự án đạt 216%. Thông qua hoạt động hỗ trợ kỹ thuật của dự án, nông dân trồng cà phê trong vùng dự án đã nâng cao năng suất cà phê bình quân từ 28,5 tạ/ha (năm 2015) lên 32,5 tạ/ha (năm 2021).

Dự án VnSAT đã được nhà tài trợ (Ngân hàng Thế giới) đánh giá là dự án hình mẫu, thành công nhất từ trước tới nay trong hợp tác quốc tế về nông nghiệp, đồng thời giành được Giải thưởng Đồng đội khu vực Đông Á năm 2023 (FY23 EAP Team Awards) của Ngân hàng Thế giới (World Bank).

Đối với dự án Sửa chữa và nâng cao an toàn đập được triển khai từ 2016 – 2022, kéo dài đến 31/12/2023. Hợp phần tại Đắk Lắk gồm 2 tiểu dự án là: Thực hiện sửa chữa và nâng cao an toàn cho 19 hồ chứa trên địa bàn 10 huyện, thị xã, đảm bảo năng lực phục vụ tưới ổn định cho 5.452,3ha cây trồng. Đến nay, dự án đã có 93.003 người hưởng lợi trực tiếp; 145.697 người hường lợi ở vùng hạ du.

Cùng với việc đầu tư, nâng cao an toàn cho các công trình theo tiêu chuẩn của ngân hàng thế giới. Cơ quan quản lý và người dân cũng được tận tay đào tạo, nâng cao nhận thức, trình độ và kỹ năng để quản lý, vận hành công trình tốt hơn, ứng phó kịp thời với các tình huống khẩn cấp, nguy hiểm có thể xảy ra khi thiên tai bất thường.

Theo lãnh đạo Sở NN-PTNT Đắk Lắk, địa phương có gần 700 hồ chứa nước thủy lợi và là tỉnh có số lượng hồ đứng thứ 3 của cả nước, ngoài nhiệm vụ khai thác tốt để phục vụ sản xuất và sinh hoạt, việc quản lý vận hành và duy tu sửa chữa để đảm bảo an toàn cho công trình và vùng hạ du là một nhiệm vụ hết sức quan trọng.

Từ năm 2014, tỉnh Đắk Lắk đã xây dựng chương trình an toàn hồ đập. Theo đó, địa phương cần huy động gần 3.000 tỷ đồng để sửa chữa, nâng câp, nâng cao an toàn cho khoảng 40% số công trình thủy lợi hiện có, trong đó gần 100 hồ cần nâng cấp, sửa chữa gấp.

Bằng nhiều nguồn lực đến nay toàn tỉnh đã sửa chữa, nâng cấp được khoảng 80 hồ đập trong số 100 hồ trên. Dự án WB8 đã hỗ trợ sửa chữa, nâng cấp ¼ số hồ này. Đây là những hồ có nguy cơ mất an toàn, rất cao, hồ quan trọng trong điều tiết nguồn nước của tỉnh.

Kết quả thực hiện dự án WB8 đã góp phần quan trọng để thực hiện kế hoạch số 101/KH-UBND ngày 15/6/2023 về việc triển khai thực hiện chương trình số 27/CT/TU ngày 6/12/2022 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Đắk Lắk về thực hiện kết luận số 36/KL/TW ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị về đảm bảo an ninh nguồn nước và an toàn hồ chưa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đến năm 2025 cơ bản sửa chữa, nâng cấp bảo đảm an toàn các đập, hồ chưa bị hư hỏng, xuống cấp không đủ khả năng chống lũ theo thiết kế.

Còn chương trình mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả, thực hiện trong giai đoạn từ 2016 – 2022, với 3 hợp phần gồm: Cấp nước nông thôn; Vệ sinh nông thôn và Nâng cao năng lực, truyền thông, giám sát và đánh giá.

Đến hết năm 2022, số hộ dân đấu nối được 16.722; Số xã đạt vệ sinh toàn là 33; Số hộ dân có hệ thống cấp nước bền vững sau hai năm sử dụng là 7.253 đấu nối. Tất cả đều vượt 100% kế hoạch ban đầu. Có 18 xã vệ sinh toàn xã bền vững đạt 120%, đạt kế hoạch toàn giai đoạn.

Theo kết quả đánh giá của Ngân hàng Thế giới, tỉnh Đắk Lắk là địa phương đứng đầu trong 5 tỉnh Tây Nguyên và trong nhóm 5/21 tỉnh đã hoàn thành tất cả các chỉ số giải ngân từ năm 2021.

Việc tham gia thực hiện chương trình đã góp phần tăng 16.722 hộ được sử dụng nước sạch (tương đương 4,2% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch); 154 công trình cấp nước và vệ sinh trường học và 67 trạm y tế được cải thiện chất lượng. Người dân nông thôn được tiếp cận với nguồn nước hợp vệ sinh giúp điều kiện vệ sinh được cải thiện, góp phần làm giảm tình trạng bệnh tật, tăng cường sức khỏe người dân.

Về mặt xã hội, dự án đã góp phần thay đổi nhận thức của người dân về nước sạch, nâng cao nếp sống văn hóa, văn minh, ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, cải thiện chất lượng cuộc sống, làm thay đổi bộ mặt nông thôn. Ngoài ra, dự án đã tạo tiền đề để địa phương có thể nhân rộng mô hình đầu tư nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhất là đầu tư công trình cấp nước nông thôn.

Thay đổi bộ mặt nông nghiệp, nông thôn

Ông Nguyễn Hoài Dương, Giám đốc Sở NN-PTNT Đắk Lắk cho biết, trong 10 năm qua Sở được giao xây dựng, triển khai 5 dự án ODA trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Đây là những dự án do Bộ NN-PTNT làm chủ đầu tư cùng một số tỉnh tham gia.

Đối với Đắk Lắk, khi được phân bổ dự án đã chủ động xây dựng, triển khai quyết liệt trong lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng, phục vụ sản xuất nông nghiệp, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng các mô hình canh tác bền vững, chuyển đổi các mô hình sản xuất theo hướng liên kết, hợp tác.

Từ khi bắt đầu những dự án ODA đã được sự hỗ trợ rất lớn từ Bộ NN-PTNT, các chuyên gia của nhà tài trợ và sự nỗ lực của UBND tỉnh, Sở nên các dự án được triển khai nhanh chóng. Mặt dù có những khó khăn, phức tạp trong quá trình triển khai nhưng nhìn chung các dự án đã hoàn thành các chỉ tiêu đã đề ra. Nhiều dự án được Bộ NN-PTNT, nhà tài trợ đánh giá cao vì mang lại nhiều ý nghĩa cho người dân cũng như thay đổi bộ mặt nông nghiệp, nông thôn tại Đắk Lắk.

“Trên thực tế qua quá trình được hỗ trợ từ các nhà tài trợ cũng như của Bộ NN-PTNT thì các dự án được kiểm tra, giám sát một cách minh bạch. Các dự án đã có ý nghĩa quan trọng đối với ngành nông nghiệp trong bối cảnh nguồn vốn trong nước còn rất khó khăn. Với việc đầu tư hàng nghìn tỷ đồng đã góp phần quan trọng đầu tư các công trình thủy lợi, công trình nước sinh hoạt phục vụ đồng bào, người dân nông thôn, đường giao thông phục vụ sản xuất…

Ngoài ra, các dự án còn có ý nghĩa quan trọng khi hỗ trợ các mô hình canh tác hiệu quả, bền vững tạo ra mối liên kết chuỗi giá trị trong sản xuất. Qua đó nâng cao năng lực, trình độ cho cả đội ngũ cán bộ, doanh nghiệp, HTX và đặc biệt là người nông dân. Các dự án đã hỗ trợ rất tích cực cho những vùng khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số, các hộ nghèo, các đối tượng yếu thế. Nhìn chung các dự án ODA đã có ý nghĩa quan trọng và đóng góp tích cực vào phát triển của ngành nông nghiệp khu vực nông thôn ở Đắk Lắk trong thời gian qua”, ông Dương nói và cho biết huy vọng trong thời gian tới Trung ương và các nhà tài trợ tiếp tục có sự quan tâm, đầu tư các dự án ODA trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tại Đắk Lắk.

Giám đốc Sở NN-PTNT Đắk Lắk nhấn mạnh, muốn phát triển nông nghiệp thì nguồn vốn đầu tư cự kỳ quan trọng. Địa phương này rất cần các nguồn vốn để đầu tư, chuyển đổi mô hình sản xuất cho vùng đồng bào nông thôn.

“Trong thời gian qua, Đắk Lắk sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn ODA. Do đó, Sở huy vọng trong thời gian tới Trung ương tiếp tục quan tâm, các nhà tài trợ đầu tư các dự án ODA cho phát triển hạ tầng, hỗ trợ xây dựng các vùng sản xuất tập trung cũng như chuyển đổi hình thức sản xuất”, ông Dương chia sẻ.

Theo ông Vũ Đức Côn, Phó giám đốc Sở NN-PTNT Đắk Lắk để ngành nông nghiệp địa phương có được quy mô, tầm vóc, diện mạo như hiện nay không thể không ghi nhận những tác động, đóng góp tích cực, toàn diện của các dự án ODA. Cụ thể, người dân vùng nông thôn hưởng lợi từ tư duy, nhận thức của những tổ chức thực hiện, công nghệ, kỹ thuật, tiêu chuẩn được áp dụng đến chất lượng, hiệu quả và cảnh quan môi trường tại các công trình.