Bên dòng sông ánh sáng: Bảo vệ hệ sinh thái lòng hồ

Với diện tích mặt nước rộng lớn, kho tài nguyên vô giá cung cấp nguồn lợi thủy sản, thủy sinh phong phú, hồ Thác Mơ không chỉ tạo sinh kế cho hàng trăm ngư dân mà còn là điểm đến hấp dẫn, thu hút, phát triển ngành du lịch sinh thái.

Tại lòng hồ thủy điện Thác Mơ, lâu nay vẫn có hàng trăm hộ nuôi cá lồng bè, dù thu nhập từ nuôi cá lồng bè không cao nhưng đã tạo sinh kế ổn định cho nhiều hộ dân suốt thời gian dài, nhất là các hộ Việt kiều Campuchia, không có giấy tờ tùy thân. Để bảo vệ hệ sinh thái môi trường nước khi có hàng trăm hộ mưu sinh bằng nghề đánh bắt, nuôi trồng thủy sản kết hợp sinh sống trên bè lòng hồ, chính quyền địa phương cùng lúc đưa ra nhiều giải pháp.

Ông Trần Văn Hùng, 68 tuổi, là Việt kiều từ Biển Hồ Campuchia hồi hương về từ năm 2000, cả gia đình ông không ai có giấy tờ tùy thân, nơi định cư, nhà cửa nên từ đó đến nay chỉ sống trên bè lòng hồ, mưu sinh bàng nghề thả lưới và nuôi cá bè. Mặc dù thu nhập không cao, nhưng cũng đủ nuôi sống ổn định cả gia đình ông Hùng nhiều năm qua.

Bà Lê Thị Hương, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Hạnh, huyện Bù Gia Mập cho biết, xã có 12 hộ Việt kiều Campuchia mưu sinh bằng nghề nuôi cá trên lòng hồ thủy điện Thác Mơ. Hội Nông dân xã đã và đang tìm giải pháp, tham mưu thành lập tổ hợp tác nuôi cá lồng bè nhằm tìm nguồn vốn hỗ trợ cũng như ổn định đầu ra cho các hộ dân.

Còn ông Lê Trung Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Tín, thị xã Phước Long cho biết, lâu nay, xã Phước Tín vẫn duy trì hàng chục hộ nuôi cá trên lòng hồ thủy điện Thác Mơ. So với một số khu vực khác, các hộ nuôi cá nơi đây kết hợp với làm vườn rẫy nhằm tăng thu nhập nên không dựng nhà trên bè để ở. Nuôi cá trên lòng hồ gần như không tốn chi phí thức ăn và cá giống nên ít tốn kém chi phí. Tuy nhiên, so với một số ngành nghề khác, nuôi cá lồng bè thường “lấy công làm lời” bởi giá cả bấp bênh, không ổn định.

Ngoài đánh bắt, nuôi trồng thủy sản thì trên lòng hồ còn là nơi trú ngụ của nhiều hộ dân, trong đó có nhiều hộ mở dịch vụ ăn uống, buôn bán thu mua ngay ven hồ, lòng hồ, những việc này có thể dẫn đến những phát sinh tiêu cực về môi trường nước. Để ngăn chặn nguy cơ phá vỡ hệ sinh thái cũng như cảnh quan tự nhiên vốn có của hồ, chính quyền các địa phương có diện tích hồ như Phước Long, Bù Gia Mập, Bù Đốp, đã phối hợp thực hiện nhiều giải pháp.

Ông Nguyễn Việt Hoàng, Phó Chủ tịch UBND thị xã Phước Long cho biết: Để phát triển nguồn lợi thủy sản kết hợp với bảo vệ môi trường sinh thái, UBND thị xã Phước Long phối hợp các sở, ngành liên quan tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân không sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc, ngư cụ mang tính tận diệt để khai thác thủy sản. “Thời gian qua, chúng tôi chưa phát hiện vụ đánh bắt cá tận diệt nào. Chính quyền địa phương đặc biệt xử lý nghiêm các trường hợp dùng lưới xung điện đánh bắt cá, thậm chí thấy đối tượng mang dụng cụ như xung điện đi trên đường, chúng tôi thực hiện kiểm tra, xử lý theo quy định.

“Việc kiểm soát, bảo vệ, phát triển các hoạt động khai thác thủy sản trên lòng hồ thủy điện Thác Mơ những năm qua được địa phương thực hiện theo định hướng vừa khai thác tối đa tiềm năng thủy sản nhưng không phá vỡ cảnh quan vốn có của lòng hồ. UBND thị xã đã phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các sở, ngành liên quan hướng dẫn các hộ lập phương án nuôi cá lồng bè trên hồ thủy điện và tham gia thẩm định, phê duyệt phương án. Đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát, xử lý theo thẩm quyền hoạt động nuôi cá lồng bè của các hộ theo quy định pháp luật”, ông Hoàng cho biết.

Theo ông Lê Minh Bảo, Phó trưởng Phòng TN-MT huyện Bù Gia Mập, thời gian qua chưa phát hiện vụ đánh bắt thủy sản tận diệt trên các lòng hồ. Kết quả đó là nhờ địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân đánh bắt thủy sản theo quy định, không dùng vật liệu nổ hoặc xung điện, kích điện ảnh hưởng tới môi trường sinh thái cũng như nguồn thủy sản lòng hồ.

“Ngoài tuyên truyền, vận động nhân dân, ngư dân không xả rác bừa bãi xuống lòng hồ thì việc thu gom rác thải sinh hoạt, vỏ bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng khu vực ven hồ được các địa phương đặc biệt quan tâm, chú trọng nhằm tránh ảnh hưởng đến nguồn nước, môi trường sinh thái. Đặc biệt, nhằm góp phần đa dạng sinh học, cân bằng sinh thái tại lòng hồ thủy điện, những năm qua các địa phương đã phối hợp với cơ quan, đơn vị, mạnh thường quân tái thả nhiều loại cá, nhất là ngày rằm, mồng 1 hằng tháng nhằm tăng nguồn lợi thủy sản”, ông Nguyễn Việt Hoàng, Phó Chủ tịch UBND thị xã Phước Long, tỉnh Bình Phước chia sẻ.