Canh tác lúa giảm phát thải tăng thu nhập 10 triệu đồng/ha

Sáng 4/3, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy chủ trì hội nghị về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo tại ĐBSCL. Cùng tham dự có Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng.

Ngoài ra còn có đại diện các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đại diện các địa phương ĐBSCL và các doanh nghiệp, hiệp hội trong ngành sản xuất lúa gạo. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Điểm sáng Kiên Giang

Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Hữu Toàn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kiên Giang chia sẻ, mặc dù giá lúa năm nay giảm so với năm 2024 nhưng nếu hạch toán chi tiết, người trồng lúa vẫn đang có lãi, dao động từ 23 – 25 triệu đồng/ha.

Trong bối cảnh đó, ông Toàn cho biết Kiên Giang đã triển khai sớm Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030 (Đề án).

Cụ thể, đến nay tỉnh đã triển khai được 69.299ha và đang có lộ trình để nâng lên 100.000ha trong năm 2025. Diện tích lúa của Đề án tại Kiên Giang hiện có 9 mô hình, trong đó 4 mô hình đã cho thu hoạch.

“Sau khi sản xuất theo đúng quy trình giảm phát thải của Đề án, năng suất lúa đã được nâng lên, từ đó giúp người trồng có lãi từ 33 – 35 triệu đồng/ha, cao hơn khoảng 10 triệu đồng/ha so với phương pháp cũ”, ông Lê Hữu Toàn thông tin với hội nghị từ đầu cầu Kiên Giang.

Ngoài ra, Kiên Giang cũng là địa phương rất chủ động, linh hoạt trong việc tính toán cơ cấu mùa vụ để tránh “trùng đồng” (nhiều địa phương thu hoạch cùng lúc) dẫn đến tình trạng ùn ứ, lúa nằm đồng.

“Chúng tôi điều chỉnh cơ cấu mùa vụ theo điều kiện sản xuất, hạ tầng vận chuyển và cả năng lực thu mua của doanh nghiệp”, ông Toàn chia sẻ thêm.

Đây là những giải pháp chủ động, linh hoạt giúp cả người sản xuất lẫn doanh nghiệp tránh được những rủi ro không đáng có trong bối cảnh giá lúa gạo đang chùng xuống hiện nay.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy và Thứ trưởng Trần Thanh Nam đều có phát biểu biểu dương cách làm của Kiên Giang, đồng thời đề nghị các địa phương khác ở ĐBSCL nghiên cứu, nhân rộng. Ngoài ra, Thứ trưởng Trần Thanh Nam lưu ý, chỉ đạo sản xuất của Bộ được đưa ra trên cơ sở thông tin về thời tiết và thủy lợi nên các địa phương có thể chủ động nhưng cần nằm trong khung khuyến cáo để đem lại hiệu quả tối ưu nhất.

Về các giải pháp phát triển bền vững ngành lúa gạo, tránh bị động khi thị trường biến động, ông Toàn đề xuất, các địa phương nên khuyến khích người dân sản xuất theo đặt hàng của doanh nghiệp.

“Đây cách để chuyển dịch tư duy của bà con nông dân, HTX, là cơ sở để doanh nghiệp có thể thua mua, tiêu thụ thuận lợi với những yêu cầu từ khâu giống đến quy trình canh tác hay yêu cầu về giảm dư lượng, giảm phát thải”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Kiên Giang nhấn mạnh.

Gửi tới các doanh nghiệp, ông Toàn đề xuất nên xây dựng cơ sở chế biến tại vùng nguyên liệu, vừa giảm chi phí cho doanh nghiệp, vừa tăng hiệu quả cho nông dân, HTX. Theo ông, đây có thể là những cơ sở sơ chế, tạm trữ chứ không nhất thiết phải đến sản phẩm cuối.

Ngoài kiến nghị những ưu đãi về chính sách, tín dụng, ông Toàn cũng nhắc tới vấn đề tiếp cận thông tin thị trường từ sớm, từ xa để chỉ đạo sản xuất kịp thời. Bên cạnh đó đẩy mạnh truyền thông hiệu quả, vì lợi ích chung của ngành lúa gạo.

Sẵn sàng gia công lúa cho nông dân

Là doanh nghiệp tham dự trực tiếp tại Hà Nội, ông Trương Mạnh Linh, Giám đốc Điều hành ngành gạo (Tập đoàn Tân Long) cho biết từ đầu mùa đến nay đã thu mua được 200.000 tấn lúa để sấy, tích trữ và chế biến và tổng năng lực thu mua, lưu trữ sẽ vào khoảng 300.000 tấn trong vụ đông xuân năm nay.

Với công suất sấy và lưu trữ lên đến 120.000 tấn tại silo của Nhà máy lúa gạo Hạnh Phúc, lãnh đạo Tập đoàn Tân Long cho biết doanh nghiệp đang tiếp nhận, sấy gia công và lưu trữ cho nông dân, HTX trong giai đoạn giá lúa gạo hạ như hiện nay.

“Silo của chúng tôi có thể lưu trữ lượng lớn, thời gian dài và duy trì chất lượng tốt. Ngoài ra, chúng tôi cũng minh bạch hóa quá trình gia công, lưu trữ cho bà con”, ông Trương Mạnh Linh nhấn mạnh, đồng thời khẳng định Tân Long là doanh nghiệp đầu tiên triển khai mô hình hỗ trợ bà con như vậy tại ĐBSCL.

Tuy nhiên, lãnh đạo Tập đoàn Tân Long cũng chia sẻ, tại ĐBSCL chưa có nhiều doanh nghiệp đầu tư mạnh vào chế biến do còn khó khăn trong tiếp cận về vốn, nhất là trung hạn và dài hạn. “Muốn lưu trữ phải có nguồn vốn lớn, nếu không doanh nghiệp buộc phải mua vào bán ra liên tục”, ông Linh khẳng định.

Do đó, lãnh đạo của Tân Long kiến nghị Ngân hàng Nhà nước nên có chính sách ưu đãi, nới lỏng điều kiện cho vay. Ngoài ra, kiến nghị cơ quan chức năng đẩy mạnh đầu tư logistics tại ĐBSCL, tránh tình trạng ùn ứ vào cao điểm thu hoạch.

Tín dụng cũng là vấn đề ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam và TS Bùi Bá Bổng, Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam đưa ra kiến nghị. Cụ thể là những chính sách ưu đãi về lãi suất, thời gian vay để doanh nghiệp có thể đầu tư sản xuất hay mua lúa lưu trữ, hỗ trợ thế chấp bằng hàng hóa.

Một giải pháp nữa mà các đại biểu đề xuất là mở rộng các thị trường giá trị cao như Nhật Bản hay châu Âu do đây là những thị trường không bị ảnh hưởng nhiều bởi xu thế giá chung.

Song song đó là các giải pháp tăng cường liên kết trong chuỗi sản xuất, chế biến và xuất khẩu lúa gạo. “Liên kết giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp vẫn đang là điểm yếu nhất của ngành lúa gạo. Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải sẽ giải quyết được vấn đề này nên cần triển khai sớm”, TS Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT khẳng định.

Ngân hàng sẵn sàng tham gia

Giải đáp các kiến nghị liên quan đến tín dụng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, ĐBSCL là khu vực đang được hưởng nhiều chính sách ưu đãi của Đảng, Nhà nước về đầu tư phát triển. Với riêng ngành lúa gạo, ĐBSCL là nơi nhận được nhiều ưu đãi nhất của ngành ngân hàng hiện nay.

Khẳng định Ngân hàng Nhà nước sẵn sàng tham gia hỗ trợ các doanh nghiệp ngành lúa gạo, Phó Thống đốc Đào Minh Tú nói đã nhận định được vấn đề và làm việc với các doanh nghiệp để có những đầu tư trung hạn và dài hạn giúp nâng cao năng lực lưu trữ.

Tuy nhiên, đại diện ngành ngân hàng cũng khẳng định vấn đề này cần được tiếp cận từ cả phía ngân hàng và doanh nghiệp để giảm thiểu rủi ro và doanh nghiệp phải có khả năng trả nợ.

Bày tỏ sự ủng hộ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại ĐBSCL, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết đây đây là cách hoạt động mới cho ngành lúa gạo. Thay vì cục bộ, cá nhân, đơn điệu thì liên kết, dựa vào nhau để có sức mạnh tổng thể, đem lại lợi ích tổng thể.

“Hiện nay Ngân hàng NN-PTNT đã có khoản tín dụng 30.000 tỷ để  phục vụ Đề án này và nếu giải ngân hết sớm, Ngân hàng Nhà nước sẵn sàng triển khai thêm”, ông Đào Minh Thú chia sẻ thêm.