Khắc phục ‘thẻ vàng’ IUU: Đã nói là phải làm, đã ra quân là chiến thắng

Chiều 28/8, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Cùng dự có lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương. Hội nghị được truyền trực tuyến đến 28 tỉnh, thành phố ven biển.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, nhiều năm qua, chúng ta đang phải chịu “thẻ vàng” IUU của Ủy ban châu Âu (EC), EC đã tiến hành 4 lần thanh tra và chúng ta tập trung thanh tra, khắc phục những vấn đề mà EC chỉ ra.

Theo đó, Chính phủ đã trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị 32-CT/TW ngày 10/4/2024, Chính phủ có Nghị quyết 52/NQ-CP ngày 22/4/2024 ban hành Chương trình hành động và Kế hoạch thực hiện Chỉ thị 32 của Ban Bí thư; Thủ tướng đã chỉ đạo rất quyết liệt yêu cầu các bộ, ngành, địa phương liên quan tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để trung khắc phục các tồn tại, hạn chế trên thực tế thực hiện chống khai thác IUU.

Tuy nhiên, theo Thủ tướng, sau gần 1 năm từ đợt thanh tra lần thứ 4 của EC và sau 7 năm triển khai triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC, cùng với 4 đợt thanh tra thực tế của Đoàn thanh tra EC, mặc dù chúng ta đã đạt nhiều kết quả quan trọng, được ghi nhận, nhưng nhiều nội dung EC chỉ ra, chúng ta chưa làm được, và đến nay chưa được gỡ “thẻ vàng”.

Điều này gây thiệt hại về uy tín của đất nước; thiệt hại về xuất khẩu thủy hải sản; thiệt hại liên quan chuyển đổi nghề của người dân chậm lại; ý thức chấp hành pháp luật đất nước; uy tín của các bộ, ngành, cơ quan, địa phương liên quan.

Đã nói là phải làm, phải có sản phẩm

Thủ tướng nêu rõ, đường lối của Đảng về vấn đề này là rất rõ ràng, vừa qua Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị về vấn đề này để huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào cuộc.

“Vậy nguyên nhân ở đâu, giải pháp gì để làm bằng được việc này? Trách nhiệm thuộc về ai? Nhiệm vụ giải pháp sắp tới như thế nào để chúng ta có thể giải quyết việc này?”, Thủ tướng nêu vấn đề.

Theo ông, có nhiều việc khó hơn mà chúng ta còn quyết tâm thực hiện được, thế mà cho đến nay, việc này chuyển biến rất chậm. Do đó chúng ta cần đánh giá lại những công việc đã triển khai đã “đúng, trúng” chưa, hiệu quả như thế nào, vì sao chưa đạt mục tiêu đề ra, tới đây phải làm những việc gì.

Theo người đứng đầu Chính phủ, Chỉ thị của Ban Bí thư đã được ban hành, Nghị quyết của Chính phủ đã có rồi, do đó phải khắc phục bằng được; Quốc hội đã thông qua một số chế tài để xử lý việc này; vấn đề là chúng ta tổ chức thực hiện như thế nào.

Đặc biệt là các địa phương thì cấp tỉnh phải chỉ đạo như thế nào, cấp huyện tổ chức thực hiện ra sao, cấp xã phường phải quản lý được người dân như thế nào nhưng phải tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân chứ không phải quản lý chặt mà không tạo sinh kế.

Thủ tướng đặt vấn đề, các nước xung quanh họ quản lý được, vậy chúng ta cần có chế tài gì, cần làm gì nữa. Cơ sở phải nói lên được điều này và tinh thần đã nói là phải làm, đã ra quân là chiến thắng, đã hứa là phải thực hiện, phải có sản phẩm cụ thể.

Theo đó, phải tìm ra giải pháp thỏa đáng, phải phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian thực hiện, rõ kết quả, rõ sản phẩm”, từ đó kiểm tra, giám sát, đánh giá, ai làm tốt thì biểu dương, khen thưởng, ai làm chưa tốt phải bị xử lý.

Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh là phải quyết tâm làm, không để mất hình ảnh, uy tín của đất nước, ảnh hưởng xuất khẩu.

Nguy cơ “thẻ đỏ”

Trên cơ sở tình hình, kết quả chống khai thác IUU hiện nay, nếu không khẩn trương khắc phục các tồn tại, hạn chế, không tạo sự chuyển biến đột phá sẽ rất khó gỡ cảnh báo “thẻ vàng” tại đợt thanh tra lần thứ 5 của EC, thậm chí nguy cơ cao bị nâng cảnh báo lên “thẻ đỏ”.

Do đó, Bộ NN-PTNT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các ban, bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cấp bách.

Cụ thể, các Bộ Quốc phòng, Công an và địa phương tập trung cao điểm nguồn lực ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; đặc biệt tại các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bình Định…

Yêu cầu các tỉnh còn để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan. Cùng với đó, tiếp tục rà soát, điều tra, xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

Các địa phương cũng cần khẩn trương hoàn thành công tác quản lý đội tàu, đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, đánh dấu tàu cá; xử lý dứt điểm tàu cá “3 không” trước ngày 31/12/2024.

Khẩn trương thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT) để bảo đảm tính minh bạch, hợp pháp trong xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

Với Bộ Ngoại giao, kiến nghị cung cấp thông tin xác định ranh giới trên biển của Việt Nam với các nước trong khu vực theo quy định cho Bộ NN-PTNT để xác định, hướng dẫn cho tàu cá, ngư dân hoạt động khai thác hải sản hợp pháp trên các vùng biển theo quy định pháp luật của Việt Nam và quốc tế.

Theo Bộ NN-PTNT, về những kết quả đạt được trong công tác chống khai thác IUU, khung pháp lý đã được hoàn thiện theo khuyến nghị của EC.

Về tăng cường công tác quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm soát và giám sát hoạt động tàu cá, đến nay đã rà soát, thống kê nắm được tổng số đội tàu cá cả nước là 85.495 chiếc; trong đó tàu đã được đăng ký là 70.910 chiếc; đã công bố hạn ngạch giấy phép tại vùng khơi giai đoạn 2024-2029 là 29.552 giấy phép.

Số lượng tàu cá từ 15m trở lên đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt 98,5% (28.512/28.953 tàu cá), đánh dấu tàu cá đạt 98%. Đối với các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, tàu cá có nguy cơ cao phạm khai thác IUU đã được các địa phương lập danh sách, theo dõi, quản lý.

Công tác theo dõi, giám sát hoạt động tàu cá trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá, ra vào cảng, xuất nhập bến tại một số địa phương đã thực hiện nghiêm túc, đầy đủ theo quy định.

Một số cảng cá tại các địa phương như Khánh Hòa (Cảng cá Hòn Rở), Bình Định (Cảng cá Quy Nhơn), Kiên Giang (Cảng cá Tắc Cậu), Bình Thuận (Cảng cá Phan Thiết), Tiền Giang (Cảng Mỹ Tho)… đã tổ chức triển khai thực hiện tương đối tốt công tác theo dõi, kiểm soát hoạt động tàu cá ra vào cảng, giảm sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng.

Tuy nhiên, xét về tổng thể việc kiểm soát hoạt động tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản khai thác của toàn tỉnh mới đạt khoảng 50% theo quy định.