Thách thức xử lý rác thải sản xuất cà phê

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Đắk Nông ngày 3/3 tổ chức tọa đàm truyền thông về các biện pháp quản lý chất thải trong sản xuất cà phê.

Hội thảo có sự tham gia của lãnh đạo Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Tổ chức Diễn đàn Cà phê toàn cầu và hơn 100 đại biểu là doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân, tổ khuyến nông cộng đồng trong tỉnh Đắk Nông.

Nhiều cơ hội, lắm thách thức

Tại toạ đàm, các đại biểu đã nêu lên các vấn đề liên quan tới nhu cầu cấp thiết phải thực hiện nhiều biện pháp nhằm giảm phát thải, rác thải trong sản xuất cà phê. Trong đó, điển hình như tình trạng sử dụng thuốc diệt cỏ, rác thải từ bao bì thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), bón phân mất cân đối đang ảnh hưởng lớn đến ngành hàng cà phê Việt Nam.

Theo ông Tô Việt Châu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cà phê là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực, mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho Việt Nam, đồng thời tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho hàng triệu hộ nông dân. Tuy nhiên, ngành cà phê Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề quản lý chất thải trong sản xuất.

Tình trạng lạm dụng thuốc diệt cỏ do thiếu hụt lao động và chi phí sản xuất tăng cao đã gây nên những tác động tiêu cực đến nguồn nước, sức khoẻ cộng đồng và uy tính của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế. Việc sử dụng không đúng cách các loại vật tư nông nghiệp vẫn còn phổ biến ở nhiều địa phương.

“Đến thời điểm này, một số địa phương khu vực Tây Nguyên nói chung và Đắk Nông nói riêng đã triển khai các mô hình thu gom rác thải, nhưng việc xử lý triệt để, đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh môi trường vẫn là thách thức lớn”, ông Châu chia sẻ.

Liên quan đến nội dung trên, đại diện một số hộ nông dân dự toạ đàm đã thắng thẳn chia sẻ nỗi lo về các loại rác thải như vỏ, bao bì một số loại thuốc BVTV sau khi sử dụng vẫn chưa có cách xử lý phù hợp, rất dễ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân trong cộng đồng.

Theo ông Nguyễn Ngọc Anh (trú xã Đắk Wer, huyện Đắk R’Lấp, Đắk Nông), việc giá cà phê trong hai năm trở lại đây tăng cao giúp đời sống người trồng cà phê ngày một khởi sắc và mức độ đầu từ chăm sóc cũng tăng theo. Điều này đồng nghĩa với lượng rác thải từ thuốc BVTV và phân bón tăng đột biến. Tuy nhiên, hệ thống thu gom, xử lý rác thải chưa được đầu tư đúng cách và bài bản nên người dân rất băn khoăn và lo lắng.

“Chúng tôi mong muốn thời gian tới các cơ quan chức năng, chính quyền, nhà quản lý cần quan tâm tìm các giải pháp căn cơ để thu gom các loại rác thải nguy hại từ thuốc BVTV để người dân an tâm sản xuất cà phê, bảo vệ môi trường nhằm ngày một nâng cao giá trị cà phê tỉnh nhà”, ông Anh mong muốn.

Nâng cao nhận thức

Cà phê là cây trồng có tỷ trọng lớn trong cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp của tỉnh Đắk Nông, chiếm khoảng trên 35% và là địa phương có diện tích đứng thứ 3 cả nước và khu vực Tây Nguyên sau tỉnh Đắk Lắk và Lâm Đồng với diện tích gần 140.000ha, sản lượng đạt khoảng 356.000 tấn/năm.

Theo ông Nguyễn Văn Chương, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Đắk Nông, những năm qua, đơn vị xác định để chất lượng, giá trị cà phê ngày một tăng cao cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân trong sản xuất cà phê có trách nhiệm với môi trường, cộng đồng, nhất là quản lý và sử dụng hóa chất BVTV trên cây trồng nói chung và cây cà phê nói riêng.

Ngoài ra, đơn vị đã tổ chức nhiều diễn đàn góp phần nâng cao nhận thức của người sản xuất theo hướng có trách nhiệm, thân thiện với môi trường bằng những hành động cụ thể như “nói không” với thuốc trừ cỏ, thu gom và phân loại rác thải, đặc biệt là các loại rác thải trong nông nghiệp. Song song đó, tuyên truyền cho thế hệ trẻ còn trên ghế nhà trường trách nhiệm, ý thức bảo vệ môi trường, phát triển nền nông nghiệp bền vững.

Ông Đỗ Thành Chung, đại diện Tổ chức Diễn đàn Cà phê toàn cầu cho biết, Đắk Nông có rất nhiều lợi thế trong sản xuất cà phê. Thế nhưng để cà phê Đắk Nông vào được các thị trường như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… đòi hỏi sản phẩm phải có chất lượng cao. Trong đó, môi trường sản xuất là rất quan trọng, phải đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường.

“Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường trước ảnh hưởng của hoá chất BVTV, cần có sự chung tay của cả cộng đồng. Các cấp, ngành, địa phương cần có những giải pháp tích cực trong việc quản lý, xử lý những chất thải nguy hại trong lĩnh vực nông nghiệp một cách bài bản, khoa học hơn”, ông Chung nói.

Cùng quan điểm trên, nhiều đại biểu nhấn mạnh cần sự đồng bộ trong công nghệ sản xuất cà phê xuất khẩu, cách tiếp cận khuyến nông trong sản xuất cà phê theo nhu cầu thị trường, an toàn vệ sinh lao động chuỗi sản xuất cà phê. Từ đó hướng đến mục tiêu sản xuất cà phê thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng yêu cầu về canh tác xanh, an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Trung bình mỗi năm, sản xuất nông nghiệp ở Đắk Nông sử dụng khoảng 475.000 tấn phân bón, 620 tấn thuốc thuốc BVTV. Trong đó có khoảng 206.000 tấn phân bón, 270 tấn thuốc BVTV sử dụng trong sản xuất cà phê. Nguồn vật tư này đã thải ra môi trường hàng chục tấn bao bì, vỏ chai lọ đã qua sử dụng gây ô nhiễm không khí, nước, đất…